سه سال انتظار برای فعالان صنایع دستی/ صنایع دستی چین جایگزین خوزستان

به گزارش خبرنگار مهر، دی ماه سال گذشته و در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی بود که جمعی از صنعتگران استان با هدف ایجاد راهکار برای بهبود اموراتشان گردهم آمدند. در آن نشست یکی از نمایندگان استان امیدهای فراونی به آنها داد. از پیگیری راه اندازی بازارچه صنایع دستی در پارک جزیره گرفته تا...  که در نهایت ماحصل این نشست به قول برخی از صنعتگران دردسرهایی نیز برایشان ایجاد شد.

برای هیچکس پوشیده نیست که هنرمندان استان قابلیتهای فراوانی در رشته های مختلف هنری دارند، این در حالیست که در بازسازی و زیباسازی شهری، بقاع و... استان از این ظرفیت استفاده نمی شود و این کار به هنرمندان غیربومی سپرده می شود  که باعث نارضایتی صنعتگران استان شده است.

نمایشگاه ملی صنایع دستی خوزستان با حضور صنعتگران سایر استانهای کشور پس از سه سال در اهواز افتتاح شد. معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی کشور در این مراسم درباره دلیل عدم برگزاری سه ساله نمایشگاه صنایع دستی در خوزستان عنوان کرد: مسلما مدیریت استان پیگیر این موضوع بوده اما شاید معذوریتهایی در کار بوده که باید این مسئله را از مدیریت میراث فرهنگی خوزستان جویا شد. این در حالی است که صنعتگران می گویند ما همواره جویای این دلیل از مدیریت بوده ایم اما هیچ پاسخ درخوری دریافت نکردیم.

مدیرعامل شرکت نمایشگاههای بین المللی استان خوزستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در اهواز اظهار کرد: اولین سال است که صنایع دستی سراسر کشور به صورت همزمان در نمایشگاه بین المللی دور هم جمع می شوند.

رحيم جليلي افزود: صنعتگران در این نمایشگاه در ابعادی بالغ بر چهار هزار متر مربع و 250 غرفه از سراسر کشور هنرهای دستی خود را به نمایش گذاشتند که در روز نخست مورد استقبال قرار گرفته است.

وی گفت: با توجه به اینکه پیش از این چنین نمایشگاه اختصاصی برای صنعتگران برگزار نشده بود امسال تصمیم گرفتیم که نمایشگاهی مختص صنعتگران راه اندازی کنیم.

به گفته جلیلی، برای راه اندازی این نمایشگاه مشکلات مالی عدیده ای در پیش رو بود که این مشکلات از طرق مختلف و یاری مسئولان حل شدند.

تناقض در آمار

مدیرعامل شرکت نمایشگاههای بین المللی استان یادآور شد: در این نمایشگاه بالغ بر 60 غرفه از کل استان و 200 غرفه از سراسر کشور شرکت کرده اند. این درحالی است که معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، اظهار کرد: در این دوره بیش از 270 غرفه در نمایشگاه ملی صنایع دستی خوزستان در نظر گرفته شده است.

وی با اشاره به ترکیب این غرفه ها افزود: با توجه به اینکه تلاش زیادی شده تا در این نمایشگاه داشته های فرهنگی استان معرفی شود، بیشتر غرفه های در نظر گرفته شده به صنعتگران خوزستانی اختصاص داده شده است.

جلیلی تاکید کرد: 55 درصد غرفه ها به صنعتگران خوزستانی و 45 درصد غرفه ها به صنعتگران دیگر استانهای کشور اختصاص داده شده است که از این میزان 150 صنعتگر و غرفه به خوزستان و 120 صنعت‌گر و غرفه به سایر استانها اختصاص داده شده است.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان با تاکید بر اینکه صادرات اولویت اول در برنامه هایشان است گفت: اصلی ترین بخش صنایع دستی عرضه و فروش محصولات است و باید در این باره بکوشیم تا فروش در بازارهای بین المللی را به عنوان هدف تعیین و برای رسیدن به آن تلاش و برنامه ریزی کنیم.

حیدری همچنین خبر داد: به دنبال راه اندازی نمایشگاه های دائمی عرضه صنایع دستی خوزستان در کشورهای حاشیه خلیج هستیم و در این باره با برخی از سرمایه گذاران رایزنی کردیم.

نمایشگاه صنایع دستی اهواز در سالنهای خرمشهر و خلیج فارس که در آنها وسایل صنایع دستی عرضه می شد و سالن امام رضا (ع) که مخصوص خوراکی و البسه بود برگزار شد. از روز نخست استقبال از نمایشگاه رفته رفته بر تعداد بازدیدکنندگان افزوده می شد به طوری که تمام فضای مفید نمایشگاه مملوء از جمعیت شده بود.

این نماشگاه با نمونه هایی که در آن وجود داشت نشان داد که با وجود اینکه در بسیاری از زمینه های هنری و صنایع دستی متخصصان بومی وجود دارد اما این هنر به کارگیری و استفاده نمی شود. 

اخلاص مزرعه فر دارای لیسانس هنر یکی از غرفه های سالن خرمشهر را مدیریت می کرد. دختری که اگر پای سخنانش بنشیدید جز انرژی و اشتیاق به هنر و صنعتگری چیز دیگری از او نمی بینید.

اخلاص متخصص در «معرق کاشی» یا «کاشی چینه» است. کارهایش درست شبیه به کاشی کاریهای زیرپلهای اهواز می ماند. او در این باره می گوید: هنوز در سطح شهر خرمشهر از هنر کاشی چینه استفاده نشده است. من به اینجا آمدم تا نشان دهم چنین هنری در استان ما وجود دارد اما متاسفانه مسئولان شهری از این هنر استقبال نمی کنند. در اهواز نیز شنیده ام که از صنعتگران غیربومی برای کاشی کاری های شهر استفاده کردند.

این دختر هنرمند افزود: کاشی کاری ای که من در اهواز دیدم اصلا کار مشکلی نیست و اتفاقا کار در ابعاد بزرگ بسیار ساده تر از کارهای کوچکتر است.

مزرعه فر نبود تنوع کاشی در خرمشهر و استان را از دغدغه های این هنر می داند.

برای دلمان آمده‌ایم

اما کمی آن سوتر. در راهروی دیگری از سالن خرمشهر دختران صنعتگر از شهر شوشتر مشغول فروش آثار خود بودند. آنها درباره این نمایشگاه می گویند: بدون هیچ مقدمه ای باید بگوئیم که خیلی از همکاران خبره ای که داشتیم در این نمایشگاه دعوت نشدند.

این دو صنعتگر گفتند: در معرق کاری با ساقه گندم تنها یک خانم شوشتری در استان تخصص دارد و با اینکه از پیشکسوتان در این زمینه است اما از او دعوت نشده است.

این دختران شوشتری توضیح دادند: ابتدا که آمدیم قرار بود چهار غرفه با ما بدهند و بعد از مدتی در نهایت با وجود اینکه 9 نفر هستیم تنها دو غرفه به ما تعلق گرفت، حتی خوابگاه برایمان در نظر نگرفتند در حالی که غرفه کناری ما که از بهبهان آمده اند برایشان خوابگاه در نظر گرفته شد.

آنها همچنین گفتند: وسایل ایاب و ذهاب برای جابه جایی وسایل در اختیارمان نگذاشتند و به لحاظ اقتصادی اصلا برایمان به صرفه نیست. ما چیز زیادی از مسئولان نمی خواهیم تنها اینکه ما را حمایت و تشویق کنند.

این هنرمندان شوشتری معتقدند که برای پول نیامده اند و هدفشان عرضه هنر است و برای دلشان کار می کنند.

سراغ یکی از غرفه های غیر خوزستانی هم می رویم. غرفه فروش وسایل چرمی در سالن خلیج فارس که از تهران آمده اند. مدیر این غرفه  درباره نمایشگاه صنایع دستی اهواز می گوید: نمایشگاه اهواز به نسبت خوب است اما کاستی هایی هم دارد.

وی درباره مشکلات این نمایشگاه توضیح می دهد: نه هتل و نه مهمانسرا برایمان در نظر گرفته نشده بلکه ما را به خوابگاهی که خارج از شهر است برده اند. هم مسیر طولانی ای دارد و هم هیچگونه وسایل گرمایشی در آن نبود.

وی همچنین گفت: سرویس بهداشتی و حمامش هم در خارج از ساختمان است و واقعا معذب شدیم. به همین خاطر دنبال یک هتل مناسب می گشتیم و متاسفانه همه هتل های خوبی که در اهواز وجود دارد نیز جا نداشتند.

فعالان صنعتگر استان از جهتی منتقد عملکرد میراث فرهنگی استان و از طرفی خوشنود از معاونت جدید صنایع دستی استان هستند. برای نمونه پژمان کریمی، یکی از صنعتگران و فعالان اهوازی درباره برگزاری نمایشگاه گفت: متاسفانه طبق روال جاری میراث فرهنگی تنها یک سری کارهای ویترینی، ارائه آمار و ارقام و کارهای کلیشه ای انجام داده است.

کریمی ابراز امیدواری کرد و گفت: تنها کار امیدوار کننده ای که انجام شد تغییر معاونت صنایع دستی بود. معاونت جدید خیلی علاقمند است کمی و کاستی های دو سه سال گذشته جبران شود و در حد توانش با صنعتگران ارتباط برقرار می کند.

این صنعتگر افزود: در کل در بخش صنایع دستی پیشرفتی نداشتیم و اتفاقا پسرفت هم کردیم، ما می خواهیم بدانیم که چرا نمایشگاه سه سال تعطیل بود؟ چرا بخش آموزش می لنگد؟ چرا کارگاه های صنایع دستی ما در این مدت تعطیل شده.

وی یادآور شد: مدیریت میراث در افتتاحیه گفت که ما هر 50 روز یک مناسبت صنایع دستی داشتیم. این یعنی باید هر 50 روز یک نمایشگاه که واقعا این آمار تعجب آور است.

کریمی تصریح کرد: برخلاف تفاهمنامه میراث فرهنگی و شهرداری برای استفاده فرهنگی از خانه های تاریخی، در حال حاضر بسیاری از عمارتهای تاریخی اهواز از جمله امارت معین التجار در حال تخریب هستند، در حالی که می توانستند محل مناسبی برای استقرار هنرمندان و صنعتگران باشند. در این صورت علاوه بر حفظ بنای تاریخی کاربری فرهنگی آن نیز حفظ می شود.

صنایع دستی چین جایگزین خوزستان

عضو هیئت مدیره بازارچه صنایع دستی اهواز نیز گفت: با وجود مصوبه هیئت دولت مبنی بر خرید تولیدات صنایع دستی استان توسط سازمانهای دولتی،‌ کالاهای وارداتی جای تولیدات داخل را گرفته است.

مهدی امیرپرست همچنین حل مشکل بیمه صنعتگران و تغییر وضعیت آنها را خواستار شد.

این تولیدکننده صنایع دستی با اشاره به حمایت نشدن تولید کنندگان صنایع دستی استان گفت: آخرین نمایشگاه در سال 86 برگزار شده و نمایشگاه سال 88 نیز بدون حمایت و کمک میراث فرهنگی استان برگزار شد.

امیر پرست گفت: اعداد و ارقامی که اداره میراث فرهنگی در خصوص افزایش صادرات و ... می دهد از نظر من در خصوص اشتغالزایی منفی بوده است.

وی توضیح داد: چگونه ممکن است که فروشگاه های صنایع دستی تعطیل و کارگاه های تولیدی کمتر شوند و افزایش صادرات داشت؟ این آمار همخوانی ندارد. البته با تغییر معاونت روند رو به رشد بوده و تغییراتی دیده می شود.

جشن عقدی ساده به سادگی هنرهای دستی نمایشگاه
در حاشیه نمایشگاه نیز فضای سنتی و بومی ای طراحی شده بود. سیاه چادرهای عشایر بختیاری و همچنین گروه هنری عربی. در سومین شب نمایشگاه هنرهای دستی، نه صدای بوق و هلهله بلکه یک فعالیت ساده توسط یک زوج جون همه نگاه های بازدید کنندگان را به خود جلب کرد. برگزاری جشن عقد یک زوج جوان در چادر گروه هنری نیسان.

این زوج جوان هدف از این کار را ترویج ازدواجهای ساده و حفظ آئینهای محلی اعلام کردند. در این مراسم خانواده زوج جوان با قهوه و شیرینی از حضار پذیرایی کردند.

 نمایشگاه صنایع دستی با وجود گله برخی از اهالی صنعتگر اما با شور و اشتیاق بازدید کنندگان مواجه شد. این نمایشگاه با فضای کاملا سنتی، محلی برای گریز از نگاه و زندگی مدرن بود. فرهنگ و سنتی که نگاه های افسارگسیخته مدرنیته در پی نابودی آنند.

 ----------------------
گزارش: قاسم منصور آل کثیر